Inleiding
Wij zijn Joris, Willem en Thomas. Wij hebben ons profielwerkstuk gedaan over de omlegging van de Zuid-Willemsvaart. Onze hoofdvraag was of de omlegging van de Zuid-Willemsvaart geldverspilling was of noodzaak. Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat we alle drie aardrijkskunde in ons profiel hebben. Bovendien leek het ons leuk om dit onderwerp te kiezen omdat de omlegging van de Zuid-Willemsvaart bij ons in de buurt is, want we fietsen elke dag over het kanaal om naar school te komen. Daarom vonden wij dit erg interessant om uit te zoeken hoe het nou allemaal precies in elkaar zat met de kosten, het aanleggen etc. Dit hebben wij zo goed mogelijk proberen te beantwoorden met behulp van deelvragen. Vaak was de informatie op internet niet compleet. Daarom hebben we de hulp ingeschakeld van twee deskundigen. Deze twee deskundigen waren betrokken bij het project. De deskundigen hebben ons ook veel informatie en documenten gegeven waardoor we de informatie compleet konden maken.
Deelvraag 1: Wat verandert in de infrastructuur?
Bouwwerkzaamheden
– De Zuid-Willemsvaart wordt tussen Veghel en Den Dungen verbreed tot 45 meter op plaatsen waar dit nog niet zo was. Ze gaan de vaart overal uitgraven tot een diepte van 4.20 meter. Zo kunnen de klasse 4 schepen er altijd goed doorheen varen zonder problemen.
– Damwanden worden opnieuw geslagen, dit zal vooral plaatsvinden bij het industrieterrein Veghel. In dit gebied waren de desbetreffende damwanden al erg oud en voldoen niet meer aan de eisen.
Bouwwerkzaamheden sluiscomplex Berlicum
Bruggen
– De brug in Middelrode en de brug in Heeswijk worden met een meter verhoogd. Dit heeft te maken met de hoogte van de schepen die 3 containers op elkaar verschepen.
De historische brug van het Duits Lijntje in Veghel wordt afgebroken om ruimte te maken voor de verbreding van de Zuid-Willemsvaart.
Fietspaden
– Fietspaden worden aangelegd op de bruggen.
– Er komen ook aparte fietsbruggen zoals in Berlicum en Empel. Hier kon er niet gecombineerd worden met de bruggen die er al lagen, en Rijkswaterstaat wou de verbinding tussen bepaalde gebieden niet direct verliezen.
Natuur
– Er is uitgebreid onderzoek gedaan naar de flora & fauna in het gebied rond de Zuid-Willemsvaart. Ze hebben onderzocht wat de gevolgen zouden zijn voor de dieren die te maken zouden krijgen met een compleet nieuwe leefomgeving. Hierdoor is er een ecologische verbindingszone ontworpen om zo de flora & fauna een zo goed mogelijk leefgebied te geven.
– De oevers langs de Zuid-Willemsvaart worden diervriendelijk gemaakt. Dit houdt in dat vogels nog steeds goed op zoek kunnen gaan naar vis. Planten kunnen goed groeien op de oevers en de natuur zal hier netto op vooruit gaan.
– Ook worden de oevers plantvriendelijk gemaakt om zo een groene oever te cre??ren.
– Er is ook een nieuwe Aa aangelegd, de Rosmalense Aa. Dit ter natuurcompensatie om al het verlies van natuur te compenseren. De Rosmalense Aa ontspringt ter hoogte van Rosmalen en mond uit net voordat de Zuid-Willemsvaart uitmond in de Maas
– Ter hoogte van Middelrode gaat de Aa net zoals vroeger meanderen, met de reden om de natuur weer de kans te geven zijn natuurlijke gang te gaan
– Verder is er in de gebieden waar de Zuid-Willemsvaart wordt aangelegd archeologisch onderzoek gedaan, ze zijn hierbij opzoek gegaan naar eventuele archeologische opgravingen en explosieven. Dit omdat er in de gebieden waar er veel gegraven moet worden hevig is gevochten in WO2.
Akoestische maatregelen
– Aan de noordzijde van de Rodenborchweg is een geluidsscherm geplaatst. Hierdoor wordt voldaan aan de maximaal toelaatbare geluidsoverlast.
– Afschermende voorzieningen om de privacy-redenen. Dit vooral bij de brug in Hintham, dit helpt tevens ook tegen geluidsoverlast.
Ruimte die ontstaat
– Op het bedrijventerrein De Brand in Berlicum komt er een haven voor de grote schepen. Er wordt extra ruimte gecre??erd voor nieuwe bedrijven om zich te vestigen op De Brand. Deze bedrijven maken expliciet gebruik van de waterwegen, daarom is het ook zeer aantrekkelijk om zich te vestigen op De Brand. Verder is dit ook goed voor de economie in Brabant. Grote bedrijven met nieuwe innovaties vermeerderen zich in Brabant met nieuwe vestigingen.
– Tussen de Graafsebaan en de Bruistensingel bij de A2 komt er een vrije zone die in de toekomst gebruikt gaat worden als haven. Dit is echter nu nog niet van toepassing door het gebrek aan geld.
Deelvraag 2: Waarom wordt de Zuid-Willemsvaart omgelegd?
De redenen waarom de Zuid-Willemsvaart wordt omgelegd zijn:
– Om het geschikt te maken voor klasse 4 schepen, met 3 lagen containers. Deze schepen kunnen 99 vrachtwagens van de weg afhalen.
– Omdat Brabantse bedrijven langs het kanaal een betere bereikbaarheid krijgen. Ze kunnen hun eigen lospunten aanleggen waardoor ze hun goederen meteen in opslag kunnen leggen. Dit scheelt ook weer met vrachtwagens op de weg en dat is altijd gunstig.
– Omdat er dan minder files in Brabant zijn. Hierdoor is uitbreiding van het wegennetwerk minder van belang, waardoor de overheid veel op deze kosten kan besparen. Ook zorgt dit voor meer natuur in Noord-Brabant wat natuurlijk iedereen wil. De natuur krijgt ook een grote klap te verwerken, er zijn bijvoorbeeld 1000 bomen gekapt voor de aanleg van het nieuwe kanaal en voor de verbreding van de N279. Dit verlies van natuur wordt opgevangen door een ecologische verbindingszone volledig langs de Zuid-Willemsvaart. Het Groene Hart tussen Rosmalen en Berlicum wordt ook verzorgd. Dit was een eis van de overheid om het plan door te laten gaan. In Middelrode laten ze de Aa weer meanderen om zo de natuur zijn gang te laten gaan. Ter hoogte van Rosmalen gaan ze uit de Zuid-Willemsvaart een nieuwe Rosmalense Aa laten stromen en deze laten ze uitmonden vlak voordat de Zuid-Willemsvaart uitmond in de Maas. De reden voor de aanleg van de Rosmalense Aa is om de natuur te herstellen en daar de natuur haar gang laten gaan. De natuur gaat er netto op vooruit.
– Omdat er dan minder CO2-uitstoot in de binnenstad van ‘s-Hertogenbosch is. Dit komt doordat de grote schepen niet meer door de binnenstad moeten om daar te laden en lossen, hierdoor hoeft niet om de 10 minuten alle bruggen in de binnenstad van Den Bosch open wat de doorloop van de stad verbeterd. Minder CO2-uitstoot zorgt voor een milieuvriendelijke omgeving wat weer aantrekkelijk is voor Noord-Brabant en voor de stad Den Bosch. Veel bevoorrading vindt nu plaats via vrachtverkeer dwars door de binnenstad van ‘s-Hertogenbosch. Dit zorgt voor veel verkeer in het centrum met alle nadelen van dien de sfeer van de stad afneemt. Dit is nu verandert, de scheepvaart gaat niet meer door de binnenstad, maar via de nieuwe Zuid-Willemsvaart langs de stad, via havens wordt de stad nu bevoorraad.
De omlegging geeft de Brabantse economie een enorme boost door:
– De provincie Brabant staat bekend om veel industrie en exportondernemingen. Deze bedrijven zitten veelal langs de Zuid-Willemsvaart. Voor deze bedrijven zou het handig zijn als de vaart verbreed wordt, hierdoor wordt aan en ‘afvaren makkelijker door de ruimte. Veghel is een van de belangrijkste economische gebieden in Noord-Brabant, de Zuid-Willemsvaart zou dus een watersnelweg worden voor veel handel. In Veghel wordt daarom ook een nieuw industri??le haven aangelegd voor bedrijven die zich daar willen vestigen die veel gebruik maken van de waterwegen.
Hierboven ziet u een afbeelding van de verbreding van de Zuid-Willemsvaart ter hoogte van Veghel. Ook ziet u langs de vaart scheepshavens liggen. Bij de deelvraag over de voordelen/nadelen wordt deze situatie nog nader uitgelegd.
– Veel multinationals die zorgen voor aan- en afvoer van goederen via de Zuid-Willemsvaart, dit wordt nu extra versterkt wanneer grotere schepen met meer vracht makkelijk hun vracht kunnen lossen aan de loshavens aan de rand van ‘s-Hertogenbosch.
– Bedrijven hoeven minder transportkosten te maken, dit komt omdat een containerschip veel meer containers kan vervoeren dan tientallen vrachtwagens op de weg. Dit is dus veel voordeliger, waardoor bedrijven minder kosten krijgen waardoor de prijs omlaag kan. Hierdoor komt er een grotere vraag en aanbod waar iedereen van profiteert.
Deelvraag 3: Wat zijn de voordelen en nadelen van het omleggen van de Zuid-Willemsvaart.
De voordelen
Er zijn natuurlijk erg veel voordelen aan het omleggen van de Zuid-Willemsvaart. Hier onder beschrijven we de voordelen.
economisch
De voordelen die er zijn vinden vooral op economisch gebied plaats. Ten eerste is er een groot voordeel voor de extra werkgelegenheid die dit project heeft gecre??erd. Bijvoorbeeld de stad Veghel, deze stad is in een enorme economische groei door de verbeterde bereikbaarheid en door de vele nieuwe vestigingen in het industriegebied. Veghel wordt ook steeds aantrekkelijker voor bedrijven om zich hier te vestigen. Omdat Veghel een groot industrie gebied heeft en een goede bereikbaarheid. Echter werd de laatste jaren veel geld gestopt in het nabij gelegen Eindhoven omdat Eindhoven door de overheid wordt gezien als ‘?n van de belangrijkste motoren van de Nederlandse economie samen met Amsterdam en Rotterdam. Daar is nu verandering in gekomen door de Zuid-Willemsvaart te verleggen. Waardoor het aantrekkelijk wordt om je bedrijf te vestigen op het bedrijven terrein van Veghel. De provincie heeft toekomst gericht gedacht om ook de N279 te verbreden. Want als de provincie alleen de Zuid-Willemsvaart gaat verbreden en geen rekening meer houdt met het achterland van Den Bosch zou dit slecht zijn voor de economie van het achterland. Nu heeft de provincie besloten om de N279 te verbreden wat ook weer voordelen met zich mee brengt. Door de verbreding van de N279 is de bereikbaarheid beter geworden. Bovendien door deze verbetering van de Aa wordt het nou aantrekkelijker voor bedrijven om een fabriek of een winkel te openen in Veghel. Plus door de verbreding (het stuk snelweg tussen Den Bosch en Veghel) wat ook weer de bereikbaarheid bevordert komen er meer pluspunten om je bedrijf te vestigen in de omgeving van Veghel. Bovendien als je een stuk snelweg verbreed bevordert dit ook weer de doorstroom. De doorstroom bevordert ook de weer de werkgelegenheid in het gebied.
Bedrijven terrein
Bij de omlegging van het kanaal hebben de aannemers ook gedacht aan de ruimte voor extra bedrijven terreinen. Dit bedrijven terrein komt te liggen bij de Brand. Als dit bedrijven terrein wordt aangelegd heeft de gemeente er erg veel baad bij. Dit komt doordat het bedrijventerrein via het kanaal bereikbaar is. Bedrijven die veel grondstoffen nodig hebben kunnen de grondstoffen dan makkelijk aanvoeren via het water. Dit scheelt ook weer in de kosten, want anders moesten de bedrijven veel vrachtwagens laten rijden om het product wat het bedrijf nodig heeft te aan te laten voeren. Doordat er nou ook minder vrachtwagens op snelweg rijden is dit ook weer goed voor de doorstroom op de weg. En doordat er minder vrachtwagens op de snelweg zijn scheelt dit ook weer broeikasgassen die het milieu vervuilen. Nu kan het in grote hoeveelheid met het containerschip worden aangevoerd. Er is ook een wijziging aangebracht in het Trac??besluit. De wijziging was dat het kanaal een stuk naar het noorden moest worden verschoven. De gemeenten drong hier erg op aan omdat de grond van het bedrijventerrein erg duur verkocht of verhuurd kon worden. Daarom wilde de gemeente extra veel grond hebben voor het bedrijventerrein. Het is een zodanig duur stuk grond omdat de bedrijven een extra goede bereikbaarheid hebben over het water. Dus dit is vooral voor bedrijven die veel grondstoffen nodig hebben. Deze bedrijven die ge??nteresseerd zijn in deze stukken grond zijn grote deels multinationals. Denk hier bij aan bijvoorbeeld mars. Deze bedrijven kunnen ook de hoge prijs betalen die de gemeente voor de grond vraagt. De bedrijven moet echter wel een los en laat faciliteit laten maken voor de container schepen. Op het bedrijven terrein is er ook rekening gehouden met het milieu er zijn namelijk windmolens aangelegd.
Ecologisch
Er zijn ook voordelen op het gebied van milieu en ecologie. Er is bij de verbreding van het kanaal veel rekening gehouden met de gevolgen voor de natuur. Zo hebben de aannemers expres een stukje van de rivier laten meanderen, de Aa. Zo komt er in de loop van tijd meer ruimte voor mensen die willen recre??ren en meer ruimte voor de natuur. Dit is wel een eis, aangezien dat er 1000 bomen gekapt zijn voor het omleggen van de Zuid-Willemsvaart. Verschillende milieu organisaties eiste ook dat er milieu compensatie kwam. Er is ook nog een extra voordeel voor het milieu. Dat de vrachtwagen niet meer over de weg moeten. Daarnaast is de doorstroming van de snelweg ook beter geworden en als er een goede doorstroming is in het verkeer scheelt dat ook weer file en dat is weer goed voor het milieu. Wat ook weer vrachtwagen op de weg scheelt en dus ook weer de doorstroming op de snelwegen verbeterd en de kans op file verkleint. Doordat er nou ook minder vrachtwagens op de weg zijn is er nou minder CO2 uitstoot en minder fijn stof. Dit is weer goed voor het milieu. In het Trac??besluit is ook besloten om de Aa te laten meanderen om de natuur de vrije loop te geven. Zo is er meer ruimte voor mens en dier. Dit gebied is nou een uitstekende plek om een wandeling met de hond te maken of andere activiteiten die je in de natuur kan doen te utiliseren.
Ecologische verbindingszone
Tussen het dal van de Aa en maas dal komt er ook een ecologische verbinding tussen deze 2 gebieden. Dit staat ook in het Trac??besluit. Dit besluit is genomen om de natuur die voor een deel vernietigd is een handje te helpen met het herstellen. Een dergelijk ecologische verbinding is bedoeld om de planten en dieren te ondersteunen in de migratie tussen 2 gebieden.
Het Kanaalpark
Er is nog een voordeel voor de natuur. Het Kanaalpark een landschapspark dat ligt tussen Berlikum en de Maas. Het kanaalpark grenst in het zuiden aan het landschap van de rivier de Aa het is een afwisselend landschap van natte graslanden. Echter langs de rivier zijn er drogere delen met bos. In de overloop van het gebied ontstaan wel weilanden. Hier zal wel rekening mee moeten worden gehouden. De Rosmalense Aa staat centraal in dit kanaalpark. Een extra mooie functie van de Rosmalenese Aa is dat het ook als kwelsloot functioneert, doordat het waterpeil van de Zuid-Willems vaart relatief gezien hoog staat. De Rosmalense Aa is een volledig nieuwe beek. Het is een aftakking van de Aa en meandert over een lengte van zeven kilometer naar de Maas. De In het Kanaalpark komt een netwerk van wandel- en fietspaden. De routes sluiten aan op andere groengebieden in De Groene Delta zoals de Maasuiterwaarden, de Kloosterstraat en de Hooge Heide.
De oplevering van de eerste fase wordt verwacht eind 2014, gelijktijdig met de oplevering van het Maximakanaal. De ambitie is om daarna het park verder uit te breiden. De aannemers maken nieuwe natuur door een beek aan te leggen. Dit is de Rosmalense Aa. Deze beek zorgt er voor dat de natuur in het gebied weer wat robuuster wordt. Wat niet zo vaak voorkomt is dat de beek een vrije afstroming krijgt vanuit de Aa naar de maas. Zo verwachten de project ontwikkelaars dat er verschilden vissen terug komen. Zoals de kopvoorn en de Winde. De beek krijgt ook natuur vriendelijke oevers. De zone van de Rosmalense Aa is gemiddeld 40 meter breed. Waar het smalste stuk 15 meter is en het breedste stuk 60 meter. Heel dit kanaal valt in de regeling van de natuurcompensatie. Voor heel dit kanaal is 42 hectare geserveerd. Ter hoogte van de Harense Smid is de Rosmalense Aa op zijn smalst. Men heeft nog geprobeerd om de Rosmalense Aa te verplaatsen echter dit is tot voor als nog niet gelukt. Vanaf de Bruistensingel tot aan de rivier ligt het rivierenlandschap van de Maas. Het is er open, met grootschalige en weidse polders en heel veel gras. Dit van oudsher lager gelegen, drassige gebied kan zelfs plaatselijk onderlopen. In de Rosmalense Delta bevinden zich twee grote bedrijf locaties: de Intratuin en de proefboerderij. Beide locaties bieden voldoende potenties om zich te verbinden met hun toekomstige omgeving. In de Delta van Rosmalende Aa heeft men geprobeerd de nadruk te leggen op natte natuur. Door dit natuurkenmerk wordt het een goede plaats voor vogelbroedplaatsen en amfibie??n. De Rosmalense Aa gaat ook meanderen. Dit is in het trac?? besluit ook opgenomen. Ze hebben hier ook niks aan gedaan en de natuur zo haar vrije gang laten gaan. In het verlengde van de Graafsebaan zijn er plannen voor een nieuwe fietsbrug over het kanaal. Dit is de enige verbinding waar een fietser het kanaal gelijk voets kan kruisen. Dit is belangrijk omdat de overige verbindingen over het kanaal een aanzienlijk hoogteverschil hebben(gemiddeld 7 meter).De fietsbrug sluit aan op andere doorgaande fietsverbinding. De verschillende partijen die hebben meegewerkt aan dit project zijn. De gemeente ‘s-Hertogenbosch in samenwerking met de gemeente Sint-Michielsgestel, waterschap Aa en Maas, Rijkswaterstaat en de provincie Noord-Brabant.
Het bruine gedeelte in de kaart is de ecologische verbindingszone die is aangelegd als natuurcompensatie.
De nadelen
Bij zo’n groot project zijn er natuurlijk altijd nadelen en mensen die gedupeerd worden. Nu gaan we de nadelen opschrijven.
Ten eerste is het bij een zodanig groot project natuurlijk onvermijdelijk dat de mensen overlast en verkeerhinder krijgen zoals:
– Damwanden slaan.
– Tractoren met diepladers die grond vervoeren naar de daarvoor bestemde plaats.
– Bouw van de bruggen en wegen.
Daarnaast hebben er verschillende individuen en bedrijven problemen gehad:
– Mensen zijn weggekocht voor het omleggen van de Zuid-Willemsvaart. Plus zijn er ook mensen weggekocht voor de verbreding van de N279 van een 2-baans weg naar een 4-baans weg.
– De harense smid in Hintham is slechter bereikbaar geworden.
– Sommige bedrijven en woningen zijn minder waard geworden omdat ze niet meer direct aan de dijk liggen.
Misschien wel het grootse nadeel van dit project zijn de kosten. Een respectieve 433 miljoen euro, waarvan 39 miljoen van derde en BLD-bijdrage van 56 miljoen.
De Bewoners en bedrijven die nadelen hebben gehad voor de aanpassing van de Zuid-Willemsvaart is er een schaderegeling in het leven gebracht. Zo kunnen ze bijvoorbeeld hun bedrijf of huis aan het rijk verkopen. Daarbij stelt een deskundige een bedrag voor woning of bedrijf vast, als dat bedrag dan vast staat onderhandeld het Rijk veder met de eigenaar over de prijs. Tevens mensen die niet meteen willen vertrekken heeft de overheid een wet aangemaakt (Artikel 4:81, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht) dat er bij een overstroming, die misschien in de toekomst voor kan komen, vergoed wordt.
Rijkswaterstaat heeft er wel voor gezorgd dat alle bedrijven bereikbaar blijven, door bijvoorbeeld omleidingen en tijdelijke bruggen aan te leggen. Plus heeft de gemeente er ook voor gezorgd dat alle werkzaamheden op tijd worden aangekondigd. Zodat mensen zichzelf van te voren kunnen aanpassen door een andere route te kiezen.
Daarnaast hebben verschillende gebieden er last van die niet direct te maken hebben met de verlegging van de Zuid-Willemsvaart. Daarmee bedoelen we de gebieden die voor extreem hoog water worden gebruikt voor de opvang. Want als de rivier al het water niet kan verwerken en dreigt over te stromen heeft de overheid een aantal gebieden aangewezen als overloop gebied. Dit is uitermate vervelend als je daar je woning of je bedrijf hebt staan. Echter geeft de overheid wel subsidies voor woningen en bedrijven die een terp, in de volksmond beter bekent als vluchtheuvel, willen aanleggen onder hun woning of bedrijf. Boeren die in deze zo geheten overstroom gebieden wonen en werken zijn vooral ge??nteresseerd in deze regeling die de overheid heeft ingesteld.
– Volkerak-Zoommeer: dit meer kan bij extreem hoogwater op het Hollandsch Diep het water tijdelijk vasthouden. Het Volkerak-Zoommeer is straks de grootste waterberging die Rijkswaterstaat handmatig kan inzetten.
– Waal: overstromingsgebieden bij Rijnstrangen en dijkverlegging bij Oosterhout en Slijk-Ewijk, Loenen, Heesselt en Brakelse Benedenwaarden.
– Benedenrivierengebied: dijkverlegging bij Drongelen.
– IJssel: hoogwatergeulen bij Zutphen, Deventer en Kampen en dijkverlegging bij Noorddiep.
De ‘gezelligheid’
Daarnaast hebben verschillende mensen in Den Bosch ook nog een nadeel aan geven waar je in eerste instantie niet zo snel aan zou denken. De mensen hebben aangeven dat ze de dynamiek in de stad minder leuk zijn gaan vinden. De mensen misten de nostalgie van het open gaan van de bruggen en het daarbij komende gezelligheid in de stad. De vraag is of je hier rekening mee moet houden met dit soort kleine nadelen. Met zulke grote projecten heb je altijd dat niet iedereen tevreden is. En de gezelligheid is maar een klein stukje waar mensen maar rekening mee moeten houden. Want nou de bruggen niet meer open gaan scheelt het wel weer reistijd en minder file in de binnenstad. Dit lijkt ons een groot voordeel.
Ecologisch
Een ander groot nadeel met dit project heeft te maken met de vernietiging van verschillende stukken natuur in de omgeving. Dit was allemaal de in het belang van het aanleggen en het afgraven van het kanaal. De man die we hadden ge??nterviewd zei dat er voor de aanleg voor het kanaal wel 1000(!) bomen zijn gekapt. Dit was natuurlijk een ramp voor de natuur. Verschillende mensen hebben hier ook over geklaagd. De mensen vonden het jammer dat het bosje waar hun al heel hun leven kwamen opeens weg was. Dit is ook weer een emotioneel argument net zoals het argument hier boeven. Emotionelen argumenten zijn moeilijk om in geld uit te drukken. Echter niet alles draait om geld bij dit project er wordt weldegelijk rekening gehouden met deze mensen. Alleen er is niet zoveel aan te doen om het bosje te houden. Als het in het penseel valt waar het kanaal moet komen is er grote kans dat het weg moet. Echter er is in het Trac??besluit wel rekening gehouden met natuurcompensatie waarover bij het kopje ‘Voordelen’ meer informatie over.
De kleine schipper
Er is nog een nadeel voor de schippers die een bedrijfje hadden in het vervoeren van grondstoffen. Nou het kanaal wordt verbreed hebben de schippers die een klein bedrijfje hebben erg benadeeld. Omdat er nou container scheppen door het kanaal kunnen met extra grote lading kunnen de kleine schippers bijna niet meer concurreren met de grote vervoer bedrijven. Deze grote vervoer bedrijven kunnen natuurlijk voor een goedkopere prijs de producten vervoeren die de bedrijven nodig hebben. Voor de bedrijven die het vervoer bedrijf in huren in het natuurlijk wel gunstig dat ze voor een goedkopere prijs hun producten kunnen aanvoeren. Echter dit is rampzalig voor de kleinere schippers die niet kunnen concurreren tegen deze bedrijven. Zo gaan er misschien in de toekomst banen verloren. Omdat de kleinere schipper misschien failliet gaan.
Deelvraag 4: Wat zijn de kosten van de aanleg van het Maximakanaal?
Om alvast verwarringen te voorkomen. In het ene deel van ons profielwerkstuk wordt gesproken over de omlegging van de Zuid-Willemsvaart en in andere delen als hoe ik het bijvoorbeeld doe over de aanleg van het Maximakanaal. Het Maximakanaal wordt het stuk kanaal genoemd wat na de omlegging nieuw is ( dus het nieuwe stuk wat in verbinding staat met de Maas ) en de naamgeving die wij drie verschillend gebruiken komt dus als conclusie op hetzelfde neer.
Kosten aanleg Maximakanaal
Grondaankoop 60 miljoen euro
Verleggen kabels en leidingen 15 miljoen euro
Grondonderzoeken en archeologie 10 miljoen euro
Natuurcompensatie 5 miljoen euro
Communicatie 5 miljoen euro
Schadecompensatie 5 miljoen euro
D&B contracten 300 miljoen euro
Overige kosten 30 miljoen euro
Totale kosten 430 miljoen euro
Grondaankoop
Nadat de weg van het Maximakanaal, de bruggen en bijkomende rotondes waren uitgestippeld werd er gekeken naar de in de weg liggende huizen en weilanden die opgekocht zouden moeten worden door de overheid. Voor een iets te hoge prijs werden bijna allen huis- en weilandeigenaren overgehaald hun huis en/of omliggende grond te verkopen zodat het Maximakanaal er in de toekomst zou kunnen stromen en de bruggen en rotondes aangelegd zouden kunnen worden. Er waren ook mensen die hun huis voor geen enkele prijs weg zouden willen doen omdat er eventuele emotionele waarde aan het huis zat, een voorbeeld hiervan heb je in Rosmalen aan de nieuwe rotonde die midden 2014 is aangelegd. Deze man wou zijn huis niet verkopen en woont nu nog niet eens twintig meter van de elke dag druk bezochte rotonde af die zonder pardon is aangelegd omdat de man zijn huis en omliggend niet aan de overheid heeft willen verkopen
Het project bevat ook de bouw van 3 ?? 4 windmolens bij het Maximakanaal nabij het huidige en uit te breiden bedrijventerrein de Brand. Er zijn twee opstellingen van de windmolens vermeld waarvan er ‘?n gekozen moet worden: Dat ze in een lijn langs het Maximakanaal worden gezet of dat ze in een cluster rondom de Zandvang en de Stenen Kamerplas gezet worden. E??n windmolen geeft ongeveer 1350 huizen groene stroom en wordt ongeveer 100 meter hoog met wieken van zo’n 40 meter. De bouw van deze windmolens gebeurd ook op grond die gekocht is van een boer of algemener gezegd een grondeigenaar dus de grond wat voor deze bouw gekocht is valt net als de andere grondaankopen onder het besteedde bedrag aan de grond.
Het Kanaalpark wat ik verder uitleg onder het kopje ‘Natuurcompensatie’ is ook ‘gevestigd’ op grond wat van te voren ook deels gekocht moest worden van grondeigenaren en daarom valt de onderliggende grond van het Kanaalpark ook onder de grondaankopen voor het project wat uitgebreider lijkt dan dat het klinkt. De punten die ik in de alinea’s onder dit kopje heb uitgelegd hebben bij elkaar 60 miljoen euro gekost en bepalen dus een groot deel van de totale kosten.
Verleggen kabels en leidingen
Voordat het Maximakanaal en haar bijbehorende projecten werden uitgevoerd lagen er op de plekken waar de verlegging en de bouwprojecten plaatsvonden onder de grond nog allemaal kabels en leidingen. Deze hadden daar natuurlijk niet mogen blijven liggen dus die zijn verlegd zodat er niks schadelijks mee kan gebeuren. De verlegging van deze kabels en leidingen heeft het project 15 miljoen euro gekost.
Grondonderzoeken en archeologie
Voordat het Maximakanaal is aangelegd moesten er natuurlijk wel grondonderzoeken gedaan worden waardoor ze konden kijken of de bouw van het Maximakanaal op die plek wel mogelijk was. Dit deden ze doormiddel van sonderingen, grondboringen en monsterafnamen.
Bij het sonderen wordt er een conusvormige sonde verticaal met een vaste snelheid de grond in gedrukt, waarbij diverse eigenschappen van de grond gemeten worden. Sonderingen zijn vooral geschikt voor de laagopbouw van de ondergrond ( kleilagen, veenlagen en zandlagen ). De belangrijkste conclusie van een sondering is, is welke grondsoort op de meetlocatie aanwezig is.
Grondboringen en monsterafnamen werden in dit project voornamelijk gebruikt voor geotechnisch en geohydrologisch onderzoek, bodemclassificatie en de plaatsing van meetapparatuur waaronder peilbuizen, hellingmeetbuizen en extenso meters.
Ook is er tot slot archeologisch onderzoek gedaan en de reden dat dat gedaan is, is omdat resten uit het verleden die zich in de bodem bevinden bij wet beschermd zijn. De archeologen hebben twee??nhalf jaar onderzoek gedaan over het stuk waar het Maximakanaal is komen te liggen en zijn op verschillende oude kostbare vondsten gestuit. E??n van deze vondsten is een bot van een kolossale wolharige neushoorn die ergens tussen de 40000 en 12000 jaar geleden in de IJstijd heeft geleefd in de omgeving van wat nu Rosmalen is. Archeologen vonden niet alleen vondsten van dit beest maar ook een ruggenwervel van een mammoet en een bovenbeen van een edelhert en een wild paard. In de Empelse dijk werd ook een bijzondere vondst gedaan, een bronzen speerpunt van een jager die er 3000 jaar geleden mee liep. Het opvallende is dat hij nog scherp is en er nog een stukje hout van de steel inzit. De grondonderzoeken die zijn gedaan voor het project hebben in totaal 10 miljoen euro gekost.
Natuurcompensatie
Natuurcompensatie is een maatregel die genomen wordt om een voorzien verlies aan beschermend natuur ten gevolge van het uitvoeren van een project ( het Maximakanaal ) te compenseren. Het Kanaalpark is zo’n maatregel en is vrijdag 19 december tegelijkertijd met het Maximakanaal opengegaan. Hiernaast een foto te zien van het eerste containerschip dat over het Maximakanaal heen is gegaan. Het Kanaalpark is kortbeschreven een landschapspark dat zich uitstrekt van Berlicum tot de Maas waarvan de Rosmalense Aa zich de kern vormt ( overzichtskaartje in deelvraag 3 ). Dit is een nieuwe beek, een aftakking van de Aa die in een lengte van 7 kilometer naar de Maas toe slingert. In het Kanaalpark komt een netwerk van wandel- en fietspaden. De routes van deze wandel- en fietspaden sluiten aan op andere gebieden in de Groene Delta zoals de Maasuiterwaarden, de Kloosterstraat en de Hooge Heide.
Tussen het dal van de Aa en maas dal komt er ook een ecologische verbinding tussen deze 2 gebieden. Dit besluit is genomen om de natuur die voor een deel vernietigd is een handje te helpen met het herstellen . Ook is er een speciale beschermingszone aangelegd bij de Zandvang van maarliefst 3 ha groot en een vispassage aan het Maximakanaal wat ik ook wel lichtelijk onder natuurcompensatie vindt vallen. Het geld wat uitgegeven is aan natuurcompensatie bedroeg 5 miljoen euro.
Communicatie
Het communiceren over het Maximakanaal, overbrengen van informatie tussen personen en organisaties, kost natuurlijk ook geld en vooral wanneer het uitgebreid gedaan wordt. Er wordt niet alleen gecommuniceerd zoals wij het woord communiceren kennen ( bellen, brieven naar elkaar sturen en onder vier ogen een gesprek voeren ) maar er werden vooral grote vergaderingen gehouden en velen belangrijke afspraken gemaakt. Dat tikt natuurlijk aan en daarom heeft het ‘communiceren’ in totaal wel 5 miljoen euro gekost.
Schadecompensatie
Een project kan bijna nooit perfect gaan. Er ontstaan altijd wel foutjes die verbeterd moeten worden, de kosten voor de verbetering van de foutjes die in het Maximakanaal gemaakt zijn wordt schadecompensatie genoemd. Zo is er begin september een lek tussen sluis Hintham en de Beusingsedijk in Den Dungen ontstaan die begin december pas is gedicht. Er sijpelde destijds drie centimeter water per dag naar de drie meter lager gelegen ma??svelden en het heeft uiteindelijk 70000 kubieke meter klei gekost om het doorlekken tot stilstaan te leiden.
Ook bleek de spoorbrug van Rosmalen die over het Maximakanaal gaat 4 centimeter te laag te zijn. Niet dat het zo laag is dat de containerschepen die op dit moment over het maximakanaal heen varen de onderkant van de brug haast aan kunnen raken maar er staat in de wet beschreven dat er een bepaalde lengte tussen water en brug moet zijn die er nu niet is. Er zijn al oplossingen bedacht zoals een eventuele oplossing van Rijkswaterstaat dat de brug opgehoogd zou kunnen worden met als tegenstelling dat de brug ook een aanpassing kan ondergaan aan de onderkant. De bouwer Boskalis heeft de schuld gekregen van ProRail en daarom mogen ze het ook zelf gaan oplossen, wat op dit moment nog niet is gebeurd. Sinds 19 december komen er al containerschepen over het Maximakanaal heen dus is er wel een tijdelijke oplossing gevonden die ze zo snel mogelijk willen vervanging voor een blijvende oplossing die waarschijnlijk aan de brug plaats gaat vinden. Nu hebben ze het waterpeil tijdelijk verlaagd zodat het verschil tussen de brug en het water binnen de wet valt maar zoals gezegd willen ze deze tijdelijke oplossing zo snel mogelijk laten vervangen voor een blijvende oplossing. De schadecompensatie aan het Maximakanaal bedroeg in totaal 5 miljoen euro.
D&B contracten
Een D&B contract is een contractvorm tussen twee partijen, de opdrachtgever en de opdrachtnemer. Waarbij de opdrachtnemer de ontwerpen doet en het ook nog eens bouwd. Bij dit grote project is de opdrachtgever Rijkswaterstaat en de opdrachtnemer(s) zijn de verschillende aangenomen bedrijven waarvan meerderen samenwerken in de combinatie Willemsunie. Deze contracten bevatten een flink bedrag omdat zoals gezegd de aangenomen bedrijven het Design & Build doen dus de contracten nemen een groot deel van de totale kosten in. Het bedrag wat hieraan is besteed door de overheid/Rijkswaterstaat is wel 300 miljoen euro!
Overige kosten
De overige kosten van de aanleg van het Maximakanaal zijn kosten die niet onder ‘?n van de andere kopjes vallen. De kosten zijn niet bekend en daarom is er vrij weinig over te vertellen maar bij een specialist hebben we meegekregen dat de overige kosten net als in de tabel te zien 30 miljoen euro bevatten. Al de kosten die beschreven staan onder de kopjes bij elkaar opgeteld, zijn 430 miljoen euro. Dus je kunt tot de conclusie komen dat de aanleg van het Maximakanaal met alles eromheen dit bedrag heeft gekost. Op de vorige bladzijden is een bron te zien van wijzigingen van het totale budget van de aanleg van het Maximakanaal in de loop van de jaren ( dit heeft niks te maken met de overige kosten maar met de totale kosten die door deze wijzigingen in het totale budget gestegen zijn ).
Willemsunie ( bedrijven en taken )
Zoals je kunt zien aan de kosten van de aanleg van het Maximakanaal hebben de D&B contracten een grote rol gespeeld bij deze grote prijs aan geldkosten. Een veel gebruikte opdrachtnemer van deze D&B contracten die werden gebruikt voor de aanleg van het Maximakanaal was de Willemsunie. Daarom heb ik een speciaal kopje gemaakt over de Willemsunie zodat je kunt zien wat het is en welke projecten en taken het allemaal heeft uitgevoerd voor het Maximakanaal.
De bedrijven GMB infra Bv, KWS infra, Van Den Herik Sliedrecht, Van Hattum en Blankevoort BV en Volkerwessels hebben verschillende projecten en taken voor het Maximakanaal uitgevoerd in de combinatie Willemsunie. Deze projecten en taken zijn:
Bruggen
– Brug in de Empelsedijk, genaamd Schuitegat.
– Brug in de Empelseweg, genaamd Lunerkooi.
– Brug in de Bruistensingel, genaamd Zomerdijk.
– Fietsbrug in de Bruistensingel die over de Empelseweg gaat, hier is geen naam aan toegevoegd.
– Brug in de Graafsebaan, genaamd Heerenbeek.
– Brug in de Beusingsedijk, genaamd De Hasselt.
– Brug in de N279, genaamd De Nijvelaar.
– Viaduct in de N279, hier is geen naam aan toegevoegd.
– Burg over de Aa, hier is geen naam aan toegevoegd.
Sluizen
Sluiscomplex Empel:
Het Sluiscomplex bij Empel wordt op 124,4 km vanaf het begin van de Zuid-Willemsvaart geplaatst en vormt de nieuwe verbinding tussen de Zuid-Willemsvaart en de Maas. De sluis komt direct naast de nieuwe Empelse woonwijk en achter de al oude Empelse dijk te liggen. In de huidige situatie van de plek waar de sluis komt te liggen bevinden zich akkerbouw/veeteelt gronden. Het sluiscomplex maakt deel uit van de waterkering en in het ontwerp wat de architecten gemaakt hebben is een dubbele waterkering te zien. De sluis bevat keermiddelen ter bescherming van het achterland en die worden ingezet wanneer de maaswaterstanden hoger dan 2,75+NAP zijn. De keermiddelen bestaan uit enkele draaideuren die via twee zijden het water kunnen keren en het achterland zo droog houden. Ze draaien open naar de Maas, waardoor zij fysiek niet zijn te openen wanneer het hoogwater is want dan worden ze bijna letterlijk in de deurkas van de sluis gedrukt. Een gemaal is een installatie die water van een lager naar een hoger niveau brengt, het brengt of houdt water in een peilgebied op een bepaald peil. Het sluiscomplex van Empel krijgt twee van dit soort gemalen, de ene zorgt voor een goede peilbeheersing en de ander zorgt ervoor dat de aanvoersloot doormiddel van een inlaatgemaal op niveau blijft.
Sluiscomplex Berlicum:
Het Sluiscomplex Berlicum wordt op 119,600 kilometer vanaf het begin van de Zuid-Willemsvaart geplaatst en vormt de nieuwe verbinding tussen de Zuid-Willemsvaart en het Maximakanaal, de sluis maakt geen deel uit van de waterkering. De keermiddelen bestaan uit stalen puntdeuren die geschikt zijn voor langzaam verkeer dat het kanaal over wilt steken. Op het sluisterrein worden alle voorzieningen aangebracht die nodig zijn voor het gebruik en beheer van de sluis, maar hij wordt in de toekomst op afstand bediend. Om het sluiscomplex heen worden fietspaden aangelegd.
Sifons
Wanneer ergens een kanaal in de weg ligt voor wegen om te binden dient een brug als verbinding van deze wegen, sifons dienen juist voor verbinding van water wat bij elkaar moet komen terwijl ( bij dit ‘probleem’ ) het nieuwe Maximakanaal in de weg ligt. Bij de aanleg van het Maximakanaal worden vier van dit soort sifons gebouwd:
– Sifon Aa
– Sifon Dungense Loop
– Sifon Wamberg
– Sifon Nieuwe Vliet
Gemalen
Zoals bij de eerder in dit kopje beschreven zijn gemalen letterlijk geciteerd: ‘Een installatie die water van een lager naar een hoger niveau brengt, het brengt of houdt water in een peilgebied op een bepaald peil.’ Bij de aanleg van het Maximakanaal worden vier van dit soort gemalen gebouwd:
– Gemaal Aa
– Gemaal Dungense Loop
– Gemaal Wamberg
– Gemaal Runkamp
Er wordt naast de sifons en de gemalen ook nog een spui/gemaal complex aangelegd. De functie van dit complex is het naar de Maas afvoeren van het overtollige water. Een te hoog waterpeil wordt hiermee voorkomen.
Sifon Gemaal
Deelvraag 5: Zijn er ook alternatieven bekeken?
Het probleem is dat er niet van alle 70 jaar documenten bewaard zijn. We zijn van ongeveer de afgelopen 25 jaar aan documenten weten te bemachtigen en de alternatieven die hierin staan beschreven gaan we toelichten.
Startnotitie en richtlijnen MER 1993
In oktober 1982 is de Zuid-Willemsvaart officieel benoemt tot hoofdvaarweg. Dit wilde men echter al veel eerder benoemen maar dat is nooit gerealiseerd doordat er verschillende alternatieven in de afgelopen 70 jaar zijn bekeken. Doordat de Zuid-Willemsvaart is benoemd tot hoofdvaarweg kwamen de volgende eis naar voren die gerealiseerd moest worden:
– Klasse IV-schepen toelaatbaar
In de periode 1993-1996 heeft Rijkswaterstaat Noord-Brabant de Trajectnota/MER opgesteld. In deze periode heeft overleg plaatsgevonden met derden (provincie, gemeenten, waterschappen, belangengroeperingen, enzovoort).
Regionaal voorstel in 1997
In november 1997 zijn betrokken besturen (provincie, gemeenten en waterschappen) rond de tafel gaan zitten op het standpunt en voorwaardes te bespreken over de omlegging van de Zuid-Willemsvaart. Daar zijn de volgende voorwaardes uitgekomen:
Een brede ecologische verbindingszone aanleggen
– Een asverschuiving van de vaargeul om zo bedrijventerrein de Brand uit te kunnen laten breiden aan het water en niet alleen met het wegennetwerk.
– Een asverschuiving van de vaargeul om zo een stedelijk knooppunt te maken tussen ‘s-Hertogenbosch en Rosmalen
– Minder natuur aantasten vooral in het vervuilde vatencomplex gebied in de Koornwaard.
Hier een lijst van alle overwegingen die zijn gemaakt voor het omleggen van de Zuid-Willemsvaart:
– De regiovariant geeft op het voorstel van de regio een verbetering dat voldoet aan het omlegginstrac?? van de doelstelling van het project.
– Het aantal schepen dat over de Zuid-Willemsvaart naar Veghel zou moeten verminderen volgens de regels voor 2020, maar door de grotere capaciteit van de Zuid-Willemsvaart stijgt het aantal schepen toch.
– Of het rijk zich medeverantwoordelijk moet voelen over de kosten om het economisch kerncentrum van Brabant te verbeteren.
– De ontwikkelingen rond de Zuid-Willemsvaart maken deel uit van een rijksbeleid, zou hierom dan ook alle kosten moet komen voor het rijk of ook voor de provincie en betrokken gemeenten.
Een ander alternatief
Rijkswaterstaat had in 1983 ook een voorstel aan de overheid om helemaal niets te veranderen aan de Zuid-Willemsvaart. Er waren toen al velen alternatieven bekeken maar geen zou een goede zijn. Dit had als voordeel dat er geen uitgaven waren, maar na nader onderzoek bleek dat er bij omlegging van de Zuid-Willemsvaart toch veel winst zou gemaakt kunnen worden.
De Bossche milieugroep
In een brief naar de overheid twijfelt de milieugroep aan bepaalde aspecten die zijn vermeld in het trac??besluit. Zo denken ze dat de ecologische verbindingszone niet op alle plekken kan voldoen aan de eisen en ook zal de aanleg van de Rosmalense Aa veel schade aanrichten.
Volgens de milieugroep had de omlegging nooit mogen plaatsvinden, zeker niet de verlegging van de as van de vaargeul. Er zijn alternatieven bekeken die veel milieuvriendelijker waren geweest zonder heel de as van de vaargeul te verleggen. Verder stelt de milieugroep dat op veel plekken de Zuid-Willemsvaart niet volwaardig genoeg is om klasse-3 schepen te kunnen vervoeren. Volgens de milieugroep is het trac?? besluit nooit goed opgesteld, de eisen die zijn gesteld komen niet allemaal naar voren in het trac?? besluit. Volgens de milieugroep zou het plan dan ook nooit in uitvoering mogen komen.
De conclusie:
Wij hebben geconcludeerd dat het omleggen van de Zuid-Willemsvaart geen geldverspilling is maar noodzaak. Dit omdat op economisch gebied Brabant er flink op vooruit gaat. De bereikbaarheid van de 2 grote economische kerncentra Veghel en ‘s-Hertogenbosch worden beter . Ook op ecologisch gebied gaat Brabant erop vooruit. Er zijn strenge voorwaarden opgesteld voor het omleggen van de Zuid-Willemsvaart op ecologisch gebied. Zo moet er een ecologische verbindingszone zijn gemaakt die aan alle eisen moet voldoen. Er zijn natuurlijk ook nadelen, veel mensen die land of hun huis op het gebied hadden waar de Zuid-Willemsvaart kwam te lopen zijn weggekocht. De aanleg van de vaart is maatschappelijk belang dus daarom ging het aanleggen voor. Al met al is het dus noodzaak dat de Zuid-Willemsvaart wordt verlegd, Brabant zal er op veel punten op vooruit gaan.
Met zijn drie??n op bezoek bij Rijkswaterstaat, Willem staat niet op de foto wegens het maken ervan.