Texel rond 1100TEXELOUD+NIEUW MIX.png
In het grootste deel van de 12e eeuw lag Texel nog aan het vasteland. Hieraan kwam in 1170 een einde, wanneer Texel definitief een eiland werd tijdens de Allerheiligenvloed, en het Marsdiep ontstond. Hiervoor was het zo dat Texel bij eb aan het vasteland lag, en bij vloed gescheiden was van het vasteland. Ertussen lag land dat leek op het huidige Waddengebied.
Er leven al mensen op Texel sinds 8000 voor Christus. Rond 1100 nam de veiligheid op Texel af, want de strandwallen braken stuk voor stuk door. Rond 1300 kwam Texel volledig los van het vaste land. Daarna (nog voor de bedijking) onstonden er al hier en daar wat terpen, en Oosterend was bijvoorbeeld al een klein dorp dat helemaal op een terp stond. Dit deden ze omdat ze de dekzand verkavelingen nog niet sterk genoeg waren, er was dus nog kans op overstromingen.
Texel rond 1700
In 1630 werd er een zanddijk voltooid die ervoor zou zorgen dat Texel en Eijerland verbonden raakten, en door inpolderen kon er één Texel ontstaan. Ook de Langwaal, die ervoor zorgde dat het westelijke en het oostelijke deel van het Oude Land gescheiden werden, werd bedijkt. Het nieuwe land tussen Texel en Eijerland, waar nu onder andere De Cocksdorp ligt, is ingepolderd. De slufter was een zeegat in de duinen dat tussen Eierland en Texel lag, maar toen mensen de zanddijk legden is de stroom geblokkeerd. Je kan nu wel nog steeds het begin van de slufter zien, wat in deze tijd een natuur gebied is. De polder Waal en Burg is in die tijd (1612) ingepolderd en in 1770 de polder Hoorn en Burg. Hierna zijn er nog meer ontstaan.
Keileem- en dekzandopduikingen
Een van de keileemopduikingen op Texel is ‘t Klif, waar nu Den Hoorn op ligt. Verder liggen de dorpen de Waal, den Burg en Oosterend op een keileemopduiking, wat goed te zien is aan het hoogteverschil, als je het van een afstandje bekijkt. Verder ligt ook de Hoge Berg, de hoogste plek van Texel, op een keileemopduiking, maar liefst 15,2 meter hoog.
Verder bestaat een heel groot gedeelte van Texel uit stuwwallen, dat komt omdat Texel is ontstaan door de ijstongen die uit Scandinavië kwamen. Stuwwallen ontstaan omdat ijstongen sediment als een soort van bulldozer voor zich uitduwen, en als het weer terugloopt, blijft het sediment achter. Waar de ijstong stopt, ontstaat een langgerekte heuvel, een stuwwal.
Het ontstaan van jonge kleilandschappen tussen 1100 en 1700
Onstaan jonge zeekleilandschappen in Nederland
Wat zijn zeekleilandschappen?
Zeekleilandschappen zijn gebieden waar, tijdens overstromingen, klei met een blauwgrijze kleur is afgezet door de zee. Deze landschappen vind je vooral terug in het noorden en het noordwesten van het land, en ze zijn heel vruchtbaar, dus goed geschikt voor de landbouw.
Toen de strandwallen, eigenlijk de huidige lijn van Waddeneilanden, afgesloten waren, ontstond daarachter veen . In de Middeleeuwen haalde men het veen weg en maakte er turf van. Door dit afgraven werden de stukken land lager en konden ze zo makkelijker overstromen. Door verschillende stormvloeden braken de strandwallen door en liep het water naar binnen, waardoor de Zuiderzee ontstond en Texel een eiland werd. Met het water kwam zeeklei mee dat sedimenteerde in de Zuiderzee. Dit werd telkens herhaald en het land werd langzaam opgehoogd met laagjes klei. Je kon op deze grond goed wonen en men bouwden er rond 1200 dijken omheen om er te kunnen wonen. De zeeklei bevatte veel voedingstoffen en je kon er dus erg goed gewassen op verbouwen. Later ontstonden er kwelders tegen de dijken aan, die ook goed bewoonbaar waren. Men legde dit droog en omdijkte het en zo breidde het land zich uit.
Uitbreiding van Texel tussen 1100 en 1700
Uitbreiding
Bedijking van 1100 tot 1500
In 1170 was Texel officieel een eiland. Daarvoor zat het nog bij eb aan het vaste land.
Eierland zat tot rond de 13e eeuw vast aan Vlieland. Tussen Texel en eierland zat toen het Anegat. Texel werd eind 13e eeuw gescheiden met Vlieland en was een los eiland. Toen het gebied dat bestond uit dekzand en klei, dat heel laag was, was verdeeld en bebouwd maar wel vaak overstroomde, zijn er allerlei terpen gemaakt op Texel Er lagen zelfs dorpen (bijvoorbeeld oosterend) helemaal op een terp. Die zijn waarschijnlijk in tussen 1100 en 1300 ontstaan.
De mensen probeerden hun land te beschermen tegen het zeewater. Op de zwakke plekken van de dijken versterkten ze de dijken door met kruiwagens er zand op te gooien. Voor de rest werden er ook ter versterking dijken aangelegd op de kwelders die achter de duinen lagen. Buurheren hebben al voor 1300 voor de eerste inpolderingen gezorgd en die hebben de mensen vanaf de hooggelegen gebieden uitgevoerd. Na 1300 ging de overheid zich ermee bemoeien en legden ze nieuwe dijken aan. De eerste polders werden rond 1350 aangelegd bij De Koog, zoals de Everstekoog en de Middelste Koog. Omdat de techniek nog niet zo ver gevorderd was, waren deze dijken nog erg
laag en zijn ze op verschillende plekken doorgebroken. Zo ook bij de Waswaal en de Weegeswaal, waar de Waal en Burgerdijk is In 1363 werd Bomendiek gemaakt. Dat is een dijk die het westen van Texel met het oosten verbond en daarmee de Lange Waal of Laagwaal afsloot. In de inhammen in de kust stroomde het water niet meer zo hard en er sedimenteerde klei, waardoor er nieuw land ontstond en de dijken opgeschoven konden worden. Dit gebeurde vooral aan de oostkant van het eiland.
Bedijking van 1500 tot 1700
In 1506 werd de polder Waal en Burg bedijkt. Maar in 1532 brak de noordelijke zeedijk door en overstroomde polder. Het heeft toen 80 jaar onder water gestaan voordat men genoeg geld had om het opnieuw leeg te pompen.In de 16e eeuw kwamen Eierland en Texel samen en slibte het Anegat, het gat tussen de twee eilanden, dicht en ontstond er een zandbank die alleen bij heel hoog water onderstroomde. In 1630 werd hier de zanddijk aangelegd die Texel en Eierland verbindt. Je ziet de zanddijk op het plaatje bovenaan, bij 1650. Dit zorgde voor minder overstromingen en een verbinding tussen Eierland en Texel.